De Archeologische Dienst

Het is precies tien jaar geleden dat De Digitale Stad werd opgericht. Hoewel de naam anders deed vermoeden begon DDS als niet veel meer dan een verzameling tekstmenu’s waar je wat doorheen kon navigeren. Maar dat veranderde al snel. Na de eerste glorietijd als Telix City werd het braakliggende World Wide Web gekoloniseerd. Er ontstond een echte stad, met pleinen, gebouwen, huizenwijken, cafés. Het inwonertal steeg explosief. Een plaats in een huizenwijk werd zo zeldzaam dat het stadsbestuur het bewoners toestond een plek te kraken als de oorspronkelijke bewoner zich niet genoeg inzette voor zijn plekje. De café’s van de stad stroomden vol, er ontstonden vriendschappen, er werden meetings georganiseerd. Kortom, DDS beleefde een bloeiperiode.

Het einde

Een paar jaar later was het allemaal voorbij. De virtuele publieke ruimte die DDS vormde, de bevochten plek op het World Wide Web, werd opgegeven. Van de ene op de andere dag was DDS verdwenen. De ondergang ging gepaard met wat protest, wat geruzie en wat tegenbewegingen, maar geen van de protesterende groeperingen hebben kunnen voorkomen dat de stad voorgoed zou verdwijnen.
Je zou zeggen: het zijn de kenmerken bij uitstek van een historische stad: het begint allemaal als bescheiden nederzetting, maar al snel maken houten huisjes plaats voor stenen, volgt een periode van bloei en expansie, waarop onvermijdelijk een periode van neergang volgt.
Wonderlijk genoeg zijn van de meeste historische steden meer resten bewaard dan van DDS. Van Athene en Rome is meer overgebleven dan van DDS, wat toch wonderlijk is voor een stad die maar tien jaar heeft bestaan en nog maar zo recent is verdwenen.

Virtueel Atlantis

De stad is integraal overspoeld, als een soort virtueel Atlantis ten onder gegaan. Op het net komen hier en daar nog weleens resten bovendrijven, maar veel is het niet. Als virtueel archeoloog vind je vooral secundair materiaal. Het is alsof de luchtmacht per ongeluk een bom heeft laten vallen op het Paleis op de Dam en je voortaan alleen nog maar kunt beschikken over alle boeken, schaalmodellen en afbeeldingen van het paleis. Van het echte gebouw zijn alleen wat stenen overgebleven, wat fundamenten en verdwaalde ornamenten. Precies zo is het gesteld met DDS. De stad leeft uitsluitend voort in afbeeldingen, in teksten, in herinneringen van oud-bewoners.
Wij, virtueel archeologen die lang verbonden zijn geweest aan De Digitale Stad, vinden het tienjarig bestaan het uitgelezen moment om daar verandering in te brengen.

Virtueel Pompeï

Voorheen heeft ons werk zich beperkt tot het opgraven en conserveren van stadsresten uit verschillende periodes. Daarmee zijn we al begonnen toen DDS nog een bloeiperiode beleefde. Onder de stad bleek zich een schaduwstad te bevinden, fragmenten van oude interfaces (de stad kende er drie, waarvan de laatste met de achthoekige pleinen de meest bekende is) bleken alle vernieuwingen overleefd te hebben, oude ontwerpen van pleinen en huizenwijken bleken nog te bestaan. We besloten tot een permanente expositie van het materiaal dat we vonden (nu nog steeds te zien in het oude gebouw van de Archeologische Dienst, zelf inmiddels geschiedenis en geconserveerd dankzij Web Archive), maar kunnen daar nu niet meer mee volstaan. Het integraal verdwijnen van de stad vraagt om een nieuwe aanpak, een nieuw begin.

Reconstructie

Het is ons streven DDS te reconstrueren. Niet als levende gemeenschap uiteraard, want de functie die de stad had valt onmogelijk nog te herstellen, maar als historische stad, als monument voor de begindagen van het net. Dat doen we niet alleen om nostalgische redenen, maar vooral ook omdat DDS historische waarde heeft, zoals elke historische stad een historische waarde vertegenwoordigt, een waarde die naarmate de tijd verstrijkt alleen maar groter wordt. Wie over twintig, dertig jaar iets wil weten over welke functie internet speelde in de tweede helft van de jaren negentig, heeft aan DDS een rijke historische bron. En bovendien heeft ook het niet-virtuele leven van de jaren negentig zijn sporen nagelaten in de stad, van flipporage tot Eurotopdemonstranten, alles heeft zijn weerslag gevonden in sites, homepages en nieuwsgroepen. Althans, in intussen grotendeels verdwenen sites, homepages en nieuwsgroepen.

Bewonersoproep

Bij deze wil de Archeologische Dienst alle voormalige bewoners van DDS, alle oud- medewerkers, vormgevers, sitebouwers, metrogangers, stamgasten van de KV’s en overige mensen die op een of andere manier bij DDS betrokken zijn geweest, oproepen nog eens goed in het eigen archief te kijken. Welkom zijn alle onderdelen van de stad die verloren zijn gegaan, zoals het merendeel van de pleinen, de KV’s, de zijwegen, de kantoren en gebouwen, maar ook alle huizen die zich ooit in de stad hebben bevonden. Heb je nog een oude versie van je homepage bewaard en wil je die afstaan aan de Archeologische Dienst? Beschik je over logfiles van DDS KV’s die nu nergens te raadplegen zijn? Heb je pleinen, huizenwijken of plattegronden bewaard van de stad? Maak dan gebruik van onze virtuele brievenbus die de Waag en de Archeologische Dienst speciaal voor deze gelegenheid hebben geopend. Voordat je allerlei materiaal aanlevert, laat ons eerst per mail weten wat je precies hebt, om te voorkomen dat we binnen de kortste keren met een lawine aan niet meer te ordenen materiaal worden geconfronteerd. De Archeologische Dienst is uiterst bescheiden qua omvang.
Na het maken van een inventarisatie van al het materiaal zullen we beginnen met het reconstrueren van de stad, met interface 3.0 als uitgangspunt. Dat reconstrueren zal in het begin een taak van de Archeologische Dienst zijn, maar zal op zo snel mogelijke termijn vooral een zaak moeten zijn van jullie, oud-bewoners en oud-medewerkers. Iedereen moet mee kunnen bouwen aan het monument DDS. Bij deze dan ook de uitnodiging mee te helpen.

Jeroen van Kan
Webarcheoloog

Maak een kleine tour langs oude stadspoorten, pleinen en gebouwen: